Ιερό Διονύσου στην Καλή Βρύση

Ιστορία

Το «ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ» στην Καλή Βρύση Δράμας

iero_dionysouΣτο Νομό Δράμας αποτελεί κυρίαρχη θεότητα ο Διόνυσος, ο μασκοφόρος θεός της έκστασης, της γονιμότητας της γης, του κρασιού, της διασκέδασης, της ίδιας της ζωής. Η παρουσία λατρείας του υπάρχει σε διάφορα σημεία του νομού, που όμως έχουν υποστεί καταστροφές με το πέρασμα των χρόνων, με αποτέλεσμα να σώζονται μόνο σποραδικά κινητά ευρήματα όπως σπασμένα τμήματα επιγραφών και κεφαλές από την πόλη της Δράμας.

Ιερό λατρείας του θεού αυτού, του κρασιού και της ανεμελιάς, που βρίσκεται in situ, δηλαδή σώζεται το κτηριακό συγκρότημα του Ιερού, ανασκάφηκε στην Καλή Βρύση κατά το χρονικό διάστημα 1991 - 1996, στον πλατύ κάμπο κάτω από τη σκιά του Μενοίκιου όρους και δίπλα σε παραπόταμο του ποταμού Αγγίτη. Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε από την ΙΗ' Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Καβάλας του Υπουργείου Πολιτισμού, με την αμέριστη στήριξη της Κοινότητας Καλής Βρύσης και της Νομαρχίας Δράμας. Μια μεγάλη ομάδα επιστημονικών συνεργατών, αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, σχεδιαστών κ.α. καθώς και εργατών της περιοχής εργάστηκαν με ζήλο και συνέπεια στην πολύχρονη αυτή ανασκαφική έρευνα. Μετά το τέλος των ανασκαφικών εργασιών ακολούθησε η κατασκευή ενός από τα καλύτερα στέγαστρα του ελλαδικού χώρου.

Η ανασκαφή αποκάλυψε το συγκρότημα του Ιερού στη θέση «Μικρή Τούμπα», ένα τεχνητό γήλοφο με διάσπαρτα ριγμένους δόμους. Η θέση αυτή, που απέχει 2,5 χλμ. περίπου από το χωριό Καλή Βρύση του Δήμου Προσοτσάνης, δεσπόζει σ' όλη την κοιλάδα του ποταμού Αγγίτη επάνω σ' ένα πλάτωμα. Αποτελεί φυσική θέση εξαιρετικά αξιόλογη, σημαντικό πέρασμα για διάφορες εποχές ανάμεσα στα βουνά Μενοίκιο και Φαλακρό, σε μικρή απόσταση από το σπήλαιο «Μααρά» του ποταμού Αγγίτη.

Πρόκειται για ορθογώνιο κτηριακό συγκρότημα, διαστάσεων 34x16 μ. που σώζεται σε καλή κατάσταση και εσωτερικά χωρίζεται σε τρεις κύριες περιοχές Α, Β και Γ που αποτελούν τις λειτουργικές ενότητες του Ιερού, με κύριο «χώρο αδύτου» το χώρο Α, που χρονολογικά ανήκει στο τέλος του 4ου με αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα. Η άγρια λεηλασία και η καταστροφή από φωτιά του Ιερού στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα, εποχή που περνούν οι Γαλάτες από την περιοχή μετά τη μάχη της Λυσιμάχειας, μαρτυρεί και το τέλος της ζωής του.

Η λατρεία του Διονύσου είναι γνωστή στην ευρύτερη περιοχή, όπως φαίνεται και από δείγματα επιγραφικής και γλυπτικής (κεφάλι γενειοφόρου Διονύσου καθώς και επιγραφή ρωμαϊκών χρόνων). Δόμοι από το χώρο χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό στα νεότερα σπίτια του χωριού.

Επίσης, βρέθηκε μικρών διαστάσεων πήλινου ομοιώματος ζωόμορφου μασκοφόρου, απόηχο της διονυσιακής λατρείας, δρώμενα που τελούνται ανελλιπώς τις ημέρες των Θεοφανείων στην Καλή Βρύση (Μπαμπούγερα). Η θέση 'Μικρή Τούμπα' είναι γνωστή από γενιά σε γενιά με την ονομασία 'Κονάκι του Βάκχου' και κάθε χρόνο αγιάζεται από τον ιερέα της περιοχής κατά την πομπή για την ευλογία των αγρών (την Πέμπτη μετά το Πάσχα).

Το Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας υιοθέτησε για έμβλημά του τη κεφαλή του Διονύσου που βρέθηκε στο συγκεκριμένο Ιερό και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Δράμας.