ΕΘΙΜΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ
Έθιμα |
Την Πρωτοχρονιά, τα παιδιά γυρίζουν τα σπίτια των συγγενών και φίλων με μία «σούρβα» (κλαδί ελιάς ή κρανιάς ή πουρναριού) χτυπώντας ελαφρά την πλάτη ή τον ώμο όσων συναντούν, λέγοντας ευχές για υγεία και καλή χρονιά. Αυτοί, τους ανταμείβουν με κάποιο φιλοδώρημα που ήταν συνήθως φρούτα, ξηροί καρποί, γλυκά ενώ σήμερα είναι χρήματα. Αν έχει άνθη ή καρπούς η «σούρβα» τα ρίχνουνε στη φωτιά και εφόσον κάνουν κρότο είναι καλό σημάδι για τη νέα χρονιά.
Η δεύτερη (πρώτη στο Παγονέρι) ημέρα του νέου έτους, τελείται το ποδαρικό. Σύμφωνα με προκατάληψη, ο πρώτος επισκέπτης της χρονιάς φέρνει τύχη ή ατυχία στο σπίτι για όλο το έτος. Πολλές φορές ο νοικοκύρης του σπιτιού καλεί μικρά παιδιά, τα οποία θεωρούνται αναμάρτητα, να τελέσουν το ποδαρικό με μια τελετουργική πράξη. Τα παλιότερα χρόνια, το παιδί που ξεκινούσε να κάνει ποδαρικό σε κάποιο σπίτι, πήγαινε μ’ ένα σταμνί σε κάποια δημόσια βρύση ή κανάλι (τρεχούμενο νερό) και έπαιρνε το «βουβό ή αμίλητο νερό». Στη διαδρομή μέχρι να φτάσει στο σπίτι, δε μιλούσε σε κανέναν παρά τον μεγάλο συνωστισμό που υπήρχε στους δρόμους και στη βρύση. Σε περίπτωση που έβγαζε από το στόμα του κάποια λέξη, έπρεπε να χύσει αμέσως το νερό της στάμνας στο έδαφος και να επιστρέψει στη βρύση να ξαναγεμίσει. Ο νοικοκύρης υποδέχονταν με μεγάλη χαρά το άτομο με το «βουβό νερό» για την τέλεση του ποδαρικού, με το οποίο νερό έπλεναν όλοι στην οικογένεια το πρόσωπό τους και εύχονταν να τους ίνει υγεία και καλή σοδιά τη νέα χρονιά. Στο Βώλακα, το νερό από το πλύσιμο συγκεντρώνονταν σε λεκάνη όπου ρίχνανε κέρματα τα οποία έπαιρνε το παιδί που έφερε το «αμίλητο νερό». Με αυτό ακολούθως, ράντιζαν όλους τους χώρους του σπιτιού, τις αποθήκες και τα ζώα.
Τέλος, ο οικοδεσπότης δίνει αλάτι στο άτομο που κάνει το ποδαρικό, για να ρίξει στη φωτιά λέγοντας: «όπως σκάζει το αλάτι να σκάζουν οι εχθροί», «να σκάζουν τα αμπάρια από σοδιά», «να σκάζουν οι τσέπες από λεφτά» και του προσφέρει λευκά (αυγά, μαλλί κ.α.) και πράσινα (πράσα κ.α.) κεράσματα για να πάει καλά η χρονιά και η παραγωγή. Ανάλογα με την έκβαση της χρονιάς το ποδαρικό συνεχίζεται τον επόμενο χρόνο από το ίδιο ή άλλο πρόσωπο. Η τέλεση του εθίμου συνεχίζεται και στις μέρες μας σε όλα τα χωριά, κυρίως ως προς το δεύτερο σκέλος, του αλατιού.
Η δεύτερη (πρώτη στο Παγονέρι) ημέρα του νέου έτους, τελείται το ποδαρικό. Σύμφωνα με προκατάληψη, ο πρώτος επισκέπτης της χρονιάς φέρνει τύχη ή ατυχία στο σπίτι για όλο το έτος. Πολλές φορές ο νοικοκύρης του σπιτιού καλεί μικρά παιδιά, τα οποία θεωρούνται αναμάρτητα, να τελέσουν το ποδαρικό με μια τελετουργική πράξη. Τα παλιότερα χρόνια, το παιδί που ξεκινούσε να κάνει ποδαρικό σε κάποιο σπίτι, πήγαινε μ’ ένα σταμνί σε κάποια δημόσια βρύση ή κανάλι (τρεχούμενο νερό) και έπαιρνε το «βουβό ή αμίλητο νερό». Στη διαδρομή μέχρι να φτάσει στο σπίτι, δε μιλούσε σε κανέναν παρά τον μεγάλο συνωστισμό που υπήρχε στους δρόμους και στη βρύση. Σε περίπτωση που έβγαζε από το στόμα του κάποια λέξη, έπρεπε να χύσει αμέσως το νερό της στάμνας στο έδαφος και να επιστρέψει στη βρύση να ξαναγεμίσει. Ο νοικοκύρης υποδέχονταν με μεγάλη χαρά το άτομο με το «βουβό νερό» για την τέλεση του ποδαρικού, με το οποίο νερό έπλεναν όλοι στην οικογένεια το πρόσωπό τους και εύχονταν να τους ίνει υγεία και καλή σοδιά τη νέα χρονιά. Στο Βώλακα, το νερό από το πλύσιμο συγκεντρώνονταν σε λεκάνη όπου ρίχνανε κέρματα τα οποία έπαιρνε το παιδί που έφερε το «αμίλητο νερό». Με αυτό ακολούθως, ράντιζαν όλους τους χώρους του σπιτιού, τις αποθήκες και τα ζώα.
Τέλος, ο οικοδεσπότης δίνει αλάτι στο άτομο που κάνει το ποδαρικό, για να ρίξει στη φωτιά λέγοντας: «όπως σκάζει το αλάτι να σκάζουν οι εχθροί», «να σκάζουν τα αμπάρια από σοδιά», «να σκάζουν οι τσέπες από λεφτά» και του προσφέρει λευκά (αυγά, μαλλί κ.α.) και πράσινα (πράσα κ.α.) κεράσματα για να πάει καλά η χρονιά και η παραγωγή. Ανάλογα με την έκβαση της χρονιάς το ποδαρικό συνεχίζεται τον επόμενο χρόνο από το ίδιο ή άλλο πρόσωπο. Η τέλεση του εθίμου συνεχίζεται και στις μέρες μας σε όλα τα χωριά, κυρίως ως προς το δεύτερο σκέλος, του αλατιού.